#14 - Si Abraham

Bag-ong Dan-ag

Kumusta mga higala, lain na pud nga episode sa atong programa nga Bag-ong Dan-ag. Kini nga programa dedicated para sa pag-usbaw sa atong critical thinking (pagkamatukion nga pangisip) ug ang skepticism (pagkamadudahon) sa atong katilingbang Pilipinhon ilabi na gyud kitang mga Bisaya ug labaw pa gyud para sa atong mga kabatan-unan karon.
Para ni ilabi na gyud sa kadtung mga batan-un nga gipangpugos ug pasimba sa ilang mga ginikanan. Gipangpugos ug pasilbi sa mga simbahan. Para inyo ni. Ayaw mo kahadlok, ayaw mo ka-ulaw ug tawag sa atong programa. Safe space ni para ninyo. Pangutana mo. Ipadayag ang inyong mga hunahuna, mga kabalaka ug uban pa kabahin sa mga pagtuotuo sa inyong mga pamilya. Anonymous man ta dinhi. Ayaw itug-an ang tinuod ninyo nga pangalan. Ayaw i-butyag ang inyong identity. Wala koy paki kung kinsa man galing mo. Ani-a ta dinhi aron pagtuki, paglantugi niining mga pagtuotuo sa atong katilingban.
Ang Bag-ong Dan-ag kay Internet live show ni siya sa YouTube. Kung diin pwede maka-participate ang mga naminaw pina-agi sa pagtawag gamit sa computer o cellphone apan walay bayad. Libre kini. Kung kinsa tong ganahan motawag, mao ni ang link: http://bit.ly/danagtvcall. Ang atong live show kada semana ni siya matag adlaw nga Huwebes, sa alas 7am hangtud sa 8am.

Padayun ta karon sa lain na pud nga sugilanon nga mabasa nato sa Genesis. Kani mahitungod sa usa ka tawo nga gihinganlan ug Abram.

Genesis 12

Si Abram Gitawag sa Dios

¹Ang-Ginoo miingon kang Abram, “Biyai ang imong nasod ug ang imong mga paryenti ug ang balay sa imong amahan ug lakaw ngadto sa usa ka nasod nga ipakita ko kanimo.
²Hatagan ko ikaw ug daghang kaliwat ug mahimo silang dakong nasod. Panalanginan ko ikaw ug himoon kong bantogan ang imong ngalan aron mahimo kang panalangin alang sa uban.

³Panalanginan- ko kadtong magapanalangin kanimo,

apan tunglohon ko kadtong magtunglo kanimo.

Pinaagi kanimo, panalanginan ko ang tanan nga nasod sa kalibotan.”+

Dia na pud ning pagkamatunglohon sa ginoo. Tunglohon niya kadtong tawo nga motunglo kang Abraham. Pagka "bad example" pud aning ginooha uy.

⁴Sa nagpanuigon nag 75 si Abram, mibiya siya sa Haran sumala sa gisugo kaniya sa Ginoo ug mikuyog si Lot kaniya.
⁵Gidala ni Abram si Sarai nga iyang asawa ug ang iyang pag-umangkon nga si Lot ingon man ang tanan nilang katigayonan ug mga ulipon nga ilang napanag-iya didto sa Haran ug migikan sila paingon sa yuta sa Canaan.

Sa pag-abot nila sa Canaan,
⁶milatas si Abram sa maong yuta hangtod nga nahiabot sa sagradong kahoy sa Moreh, ang balaang dapit sa siyudad sa Siquem. Niadtong panahona ang mga Canaanhon nagpuyo pa sa maong yuta.
⁷Unya- ang Ginoo mipakita kang Abram ug miingon kaniya, “Mao kining yutaa ang ihatag ko sa imong mga kaliwat.” Ug didto nagbuhat si Abram ug halaran alang sa Ginoo nga mipakita kaniya.
⁸Human niini, mipadayon siya paingon sa habagatan ngadto sa bukid sa silangan sa siyudad sa Betel ug nagkampo siya didto sa tungatunga sa Betel sa kasadpan ug sa Ai sa silangan. Nagbuhat usab siya didtog halaran ug gisimba niya ang Ginoo.
⁹Unya mipadayon siya latas sa nagkalainlaing dapit padulong sa habagatan paingon sa Negeb.

Atong hinumdoman no nga ang Canaan, mao kuno ang mga kaliwat ni Ham. Kahinumdom mo adtong Ham, usa sa mga anak ni Noah. Kung atong balikan ang estorya ni Noah, duna toy insidente nga nahubog kuno si Noah ug nakatulog nga hubo. Kani kuno si Ham, pagkakita niya sa hubo niya nga amahan, gikataw-an kuno niya kini. Unya gitawag pa gani niya ang duha pa niya ka igsoon aron pud makakita. Apan ang duha ka igsoon nga si Japet ug Shem, wala kuno mingtan-aw, nagkuha sila ug panapton aron i-tabon sa ilang amahan. Sa sunod buntag, nahibalo-an kuno ni Noah ang gibuhat ni Ham. Mao nga gi-tunglo ni Noah si Ham.
Atong balikan, mao kini sa Genesis kapitolo 9:

²⁴Sa nahuwasan na si Noe ug sa nasayran niya ang gibuhat kaniya sa iyang kamanghorang anak,
²⁵miingon siya,

“Tinunglo si Canaan;

mahimo siyang ulipon sa iyang mga igsoon.”

²⁶Miingon usab siya,

“Dalaygon ang Dios ni Sem.

Mahimong ulipon ni Sem si Canaan.

²⁷Pasanayon unta sa Dios si Japet

ug motipon unta pagpuyo sa katawhan ni Sem ang iyang kaliwat.

Mahimong ulipon ni Japet si Canaan.”

Sos, balik ang balik lang ang tema sa Genesis no, ang pagtunglo sa laing tawo. Ang ginoo mismo ang nag-set ug example nga pagkamatunglohon. Kadtong mga nag-ampo niining maong ginoo, mao ni inyong gi-ampo-ampo-an, matunglohon nga ginoo. Nga mosilot dili lamang sa iyang gikalagotan, kun dili apil ang mga kaliwat niini. Unsa man kunoy labot sa mga kaliwat sa sad-an?! Pagka-immoral gyud nga ginoo! Ambot nalang!
Padayun ta, Genesis kapitolo 12 gihapon ni.

Si Abram didto sa Ehipto

¹⁰Apan nahitabo nga dihay gutom didto sa Canaan. Tungod kay misamot man ang gutom, miadto si Abram sa Ehipto aron didto magpuyo sa makadiyot.
¹¹Sa dayon na niyang latas sa utlanan sa Ehipto, giingnan niya ang iyang asawa nga si Sarai, “Maanyag ka nga babaye.
¹²Inigkakita sa mga Ehiptohanon kanimo, moingon gayod sila, ‘Asawa kini niya,’ ug patyon ako nila apan ikaw dili.
¹³Busa- sultihi sila nga igsoon ko ikaw aron dili ako nila patyon kondili ayohon hinuon pagtagad tungod kanimo.”
¹⁴Sa dihang miabot na si Abram sa Ehipto, nakita tuod sa mga Ehiptohanon nga maanyag ang iyang asawa.
¹⁵Nakakita kaniya ang mga opisyal sa palasyo ug gisuginlan nila si Paraon nga matahom siya kaayo ug busa gidala si Sarai ngadto sa palasyo ni Paraon.
¹⁶Tungod kaniya gitagad pag-ayo ni Paraon si Abram ug gihatagan ug mga karnero ug kanding, mga baka, ug asno, mga ulipon nga lalaki ug babaye ug mga kamelyo.

¹⁷Apan tungod kay gikuha man ni Paraon si Sarai, gipahamtangan sa Ginoo ug makalilisang nga mga sakit si Paraon ingon man ang namuyo sa iyang palasyo.
¹⁸Busa gipatawag niya si Abram ug gipangutana, “Unsa ba kining imong gihimo kanako? Nganong wala mo man ako tug-ani nga imo diay siyang asawa?
¹⁹Nganong miingon ka man nga siya imong igsoon ug tungod niini gikuha ko siya aron mahimong akong asawa? Ania ang imong asawa; kuhaa siya ug panlakaw kamo!”
²⁰Ug nagsugo si Paraon sa iyang mga tawo nga ubanan si Abram ug gidala nila siya ug gipagawas sa Ehipto uban sa iyang asawa ug sa tanan nga iyaha.

Ambot lang ha, kung dili magpanlingo niining maong sugilanon, ambot nalang. Unsang klase sa pagka-ginoo?! Unsa man kunoy kalibutan sa Paraon? Nganong gisilutan man intawn sa ginoo uy?! Unya gi-apil pa gyud ang ubang mga molupyo sa palasyo!!
Makasabot ko sa gibuhat ni Abram. Maskin ako tingali, basin makahunahuna pud ko ug ingon ani. Apan ang gibuhat sa ginoo, dili gyud na nako madawat!
Unsa may depensa sa mga businessmen sa religion ani? Akong pasabot sa mga simbahan, ang mga pari, mga ministro ug uban pa. Mga businessmen man ni sila sa religion. Unsa may ilang depensa aning klaro gyud kaayo nga immoral nga binuhatan sa ginoo?
Kani sinulat ni Elizabeth Mitchell sa answersingenesis:
I disagree with the claim that he lied. He didn’t. He in fact was claiming the truth. Sarah was his sister but didn’t classify her as his “half sister.” It was probably different when it came to classifying sisters and brothers in those days.
Really?? Pagkamabaw gyud intawn. Wala kuno namakak si Abram, kay kuno, half-sister man kuno niya sa Sarai sa tinuod. Pagka-klaro gyud, si Sarai asawa ni Abram. Kung mingbasa lang gyud sila sa nakasulat sa Genesis, ngano man nga balikuon man gyud ang tinuod?? Kay aron makapadayun sila sa ilahang negosyo!!
¹¹Sa dayon na niyang latas sa utlanan sa Ehipto, giingnan niya ang iyang asawa nga si Sarai, “Maanyag ka nga babaye.
¹²Inigkakita sa mga Ehiptohanon kanimo, moingon gayod sila, ‘Asawa kini niya,’ ug patyon ako nila apan ikaw dili.
¹³Busa- sultihi sila nga igsoon ko ikaw aron dili ako nila patyon kondili ayohon hinuon pagtagad tungod kanimo.”
Sos, basaha gani ninyo! Pero akong balikon, makadawat ra ko kung namakak si Abram aron nga dili siya patyon, ug aron pud nga dili madagit si Sarai. Ang gibuhat sa ginoo ang akong issue dinhi.
Unya mingpadayun si Elizabeth Mitchell:
Abraham was married to his half-sister, Sarai, who, at age sixty-five, was still apparently beautiful. To protect himself, Abraham persuaded Sarah to lie about her marriage to him and pretend to be his sister. Unprotected by her husband, Sarah was whisked off to Pharaoh’s harem. In exchange, Pharaoh showered Abraham with riches.1 Since Abraham didn’t properly protect Sarah, who was the promised mother of a new nation that would bless the whole world, God had to step in to keep her away from Pharaoh’s bed.
God protected Sarah by sending “great plagues” on Pharaoh and his house. The Hebrew words translated as “plagues” can refer to sores or wounds and does not require them to be deadly. Sarah was kept safe and it seems Pharaoh eventually put two and two together and figured out that the timing and scope of this disease was somehow associated with Abraham’s arrival and that Sarah was Abraham’s wife. Pharaoh graciously let Abraham keep all the stuff he had acquired in Egypt and summarily sent him away.
Ani-a na pud! Ang pagka-salewoman sa nagsulat niini, si Elizabeth Mitchell! Gi-protectahan lang kuno sa ginoo si Sarai. Unya ang Hebrew daw sa plagues kay sores or wounds not necessarily deadly. So ok ra, walay problema! Mao ni mga higala ang usa sa example kung diin ang critical thinking faculties sa usa ka tawo kay gi-suspend; naka-pause. Murag robot nga walay hunahuna, buhat lang, sunod sunod lang.
Ang ginoo makapakita ug maka-estorya sa tawo. Kinahanglan ba gyud nga pasakitan niya ang Paraon ug uban pa aron lang protectahan si Sarai?! Hunahuna-a kuno. Kung ikaw ang ginoo, dili ba diay igo nga mopakita ka unya mo-explain nga kung unsay tinuod ug kung nganong nabuhat kadto ni Abram? Sos, mas moral pa ka kaysa niining ginooha!
Nganong wala man kuno siya nagpakita ug nakig-estorya sa Paraon? Dili ba kaha tungod kay estorya estorya lamang ning tanan? Tungod ba kaha kay dili tinuod ning ginoo-ha?! Huna-huna-a palihug mga higala. Ayaw mo padala sa "sales talk" ani nila.
Ang issue gud dinhi, kay nag-una ang pag-tuo, before pa sa pag-imbistigar sa maong pag-tuo. Kung mo-ingon ko nga ang Bibliya ug ang ginoo ug ang estorya ni Kristo, dili mo-make sense, ug walay lig-un ug igo nga ibidensya aron maka-tuo ko. Unsay tubag nila? Kinahanglan mo-tuo usa ka, aron nga pakit-on ka sa ginoo kung unsay tinuod. Butangi!
Mura bag:
JC: Wala koy nakita nga ibidensya nga kining imong baligya nga tambal maka-ayo nako.
Salesman: Ay basta palit lang usa, bayare usa ko human gamita kini, aron makita nimo nga maka-ayo ni nimo.
Kini ug uban pa, ang atong hisgutan sa sunod nga mga episodes dinhi sa atong programa.
Kung intersado mo sa pag explore niini, ayaw kalimot ug Subscribe ug share niini. Para ato ning tanan.
Dinhi lang usa, hangtud sa sunod higayon. Daghang salamat.

Question everything.