Gesprek met Dirk van Peijpe over Getijdenpark M4H, De Kaai en Hofbogenpark

Architectenweb Podcast

In het gesprek met stedenbouwkundige en landschapsarchitect Dirk van Peijpe van De Urbanisten draait het om klimaatadaptatie. Hoe kunnen we regenwater opvangen, vasthouden, zuiveren en gebruiken voor de bevloeiing van stadsnatuur? En hoe kunnen we via getijdenparken een deel van de natuurwaarde die onze delta ooit had terugbrengen en opnieuw beleefbaar maken?
Van de natuur die de Rotterdamse delta anderhalve eeuw geleden nog had, is waarschijnlijk nog maar 4% over, vertelt Dirk in de podcast. Maar als we ons Rotterdam voorstellen als een Nationaal Park en er een groot getijdenpark van zouden maken, dan komt die natuur snel terug. Dan is het zelfs niet ondenkbaar dat een hele oude vissoort als de Steur straks weer in de stad te vinden is.
In de Keilehaven in M4H is nu een eerste getijdenpark naar ontwerp van De Urbanisten gerealiseerd. Op andere plekken in Rotterdam is de oever ook al verzacht of gaat dat binnenkort gebeuren. Maar het mag veel ambitieuzer, vindt Dirk. Zo zijn de nieuwe parken in de Rijnhaven en Maashaven nog niet ontworpen op het creëren van natuurwaarde op hun oevers, wat volgens hem wel mogelijk is.
Overal waar dat kan, moeten we van harde kades terug naar gradiënten, zoals hij het omschrijft, waar de getijden kunnen inwerken op zachte of getrapte oevers. Dat oeverlandschap moet overal worden verbonden met natuurlijke onderwaterlandschappen. De Keilehaven in M4H is voor het getijdenpark daar plaatselijk verondiept en voorzien van onderwater schuilplaatsen voor schelpen en vissen.
Door de klimaatverandering krijgen we in Nederland te maken met heviger regenval en langere perioden van droogte. Dat betekent concreet dat we regenwater in de stad beter willen kunnen opvangen, zuiveren en opslaan, om het later te kunnen gebruiken voor de irrigatie van stadsnatuur. In Rotterdam wordt het eerder door De Urbanisten ontworpen waterplein Benthemplein daartoe nu gekoppeld aan het Hofbogenpark, waarvan de uitvoering begin 2025 start. Het in het waterplein opgevangen water wordt gezuiverd in het park en vervolgens in watervoerende lagen in de grond opgeslagen om in periodes van droogte te kunnen gebruiken voor de irrigatie van het park.
Een vergelijkbaar systeem ontwerpt De Urbanisten nu ook voor De Kaai, het voormalige terrein van Unilever op de kop van Feijenoord waar het samen met Mecanoo aan werkt. In dat hoogstedelijke gebied wordt regenwater straks opgevangen op de daken, in een sponstuin gezuiverd, om vervolgens gebruikt te kunnen worden voor de irrigatie van de natuur in het gebied en op de kades. Ook bij De Kaai moet trouwens weer een stukje getijdenpark gerealiseerd worden.
Op plekken in de stad waar weinig ruimte is, zijn waterpleinen heel geschikt om bij hevige regenval tijdelijk water te kunnen bergen. Met hun topografie zijn die waterpleinen ontzettend interessante plekken voor de buurt, vindt Dirk. Waar meer ruimte is, kan de wateropgave gecombineerd worden met de realisatie van nieuwe natuur.
Over die natuur raakt Dirk bijna niet uitgepraat. Dat is wat hem betreft de opgave van de komende periode, dat we niet alleen voor ons als mensen ontwerpen maar ook voor de planten en dieren. Dat is straks ook het belangrijkste verschil tussen de High Line in New York en het Hofbogenpark: het lineaire park in Rotterdam is niet alleen ontworpen voor mensen maar ook voor dieren als vleermuizen, egels, padden en dergelijke.