995. W odwiedzinach u jednorożca. Wizerunki zwierząt w sztuce średniowiecznej / Barbara Tichy

Wszechnica.org.pl - Historia

Wykład Barbary Tichy, VII Festiwal Sąsiedzki „Wespół w Zespół dla Solca”, 14 maja 2020 [1h06min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/w-odwiedzinach-u-jednorozca-wizerunki-zwierzat-w-sztuce-sredniowiecznej/ Barbara Tichy w nagraniu wykładu opowiada, co symbolizują wizerunki zwierząt w sztuce średniowiecznej. W dziełach sakralnych mogą mieć one znaczenie teologiczne, bądź funkcjonować w charakterze atrybutów świętych. Prelegentka odwołuje się przede wszystkim do przykładów prac, które można obejrzeć w Galerii Sztuki Średniowiecznej w Muzeum Narodowym w Warszawie. Prelekcja odbyła się online w ramach VII. Festiwalu Sąsiedzkiego „Wespół w Zespół dla Solca”. Tematem wykładu Barbary Tichy jest symbolika, jaką kryją przedstawienia zwierząt w sztuce średniowiecznej. Historyczka sztuki wyjaśnia, że ich znaczenia wywodzą się jeszcze z antycznych prac Arystotelesa czy Pliniusza Starszego oraz anonimowego Fizjologa, który łączy już tradycję starożytną z chrześcijaństwem. Z tego ostatniego czerpały później wszystkie średniowieczne bestiariusze. Wspomniane dzieła miały charakter encyklopedyczny. Opisy zwierząt, które się tam znajdują, autorzy oparli na obserwacjach. Często jednak wzbogacali teksty anegdotami, które upodabniały zachowania zwierząt do ludzkich, skąd czerpie właśnie sztuka sakralna. – Oczywiście tradycja chrześcijańska porównuje te zachowania zwierząt z różnymi scenami biblijnymi (…). Stąd w dziełach sztuki sakralnej stają się one nośnikami treści teologicznych i chrześcijańskich. W samym „Fizjologu” właśnie te tradycje, różne legendy antyczne były zestawiane z wydarzeniami biblijnymi i z odniesieniem interpretacji teologicznej do Chrystusa, do Boga – wyjaśnia Barbara Tichy. Prelegentka podczas wykładu tłumaczy symbolikę, jaką niosą za sobą wizerunki zwierząt w sztuce średniowiecznej, przede wszystkim na przykładzie dzieł, które można obejrzeć w Galerii Sztuki Średniowiecznej w Muzeum Narodowym w Warszawie. Poniżej przestawiamy w skrócie znaczenia zwierząt, które opisała Barbara Tichy w trakcie prelekcji. Wizerunki zwierząt w sztuce średniowiecznej i ich symbolika Sowa – tradycja chrześcijańska przypisywała jej jako ptakowi nocy znaczenie negatywne. Uosabiała ludzi pogrążonych w grzechu, mogła być również wcieleniem Diabła. Wizerunki sów w kościołach najczęściej umieszczane były w zachodnich częściach świątyń. Kierunek wschodni, gdzie architekci zwracali kościoły, symbolizował zmartwychwstanie Chrystusa. Lew – ma znaczenie ambiwalentne. Z jednej strony uosabia potęgę, królewskość i Mesjasza. Z drugiej oznacza zagrożenia czyhające na ludzką duszę i Szatana. Przedstawienie Maryi z lwem u stóp może być stąd interpretowane jako tryumf nad złem. Pies – oznacza wierność. Szczygieł – legenda głosi, że podczas męki Jezusa ptak usiadł na jego głowie i wyciągał ciernie, które wbijały się w jego głowę. Kropla krwi miała spaść wówczas na głowę ptaka, pozostając tam po dziś dzień. Wizerunek szczygła w średniowiecznej sztuce sakralnej zwiastuje mękę Chrystusa. Ptak przedstawiony w dłoniach Jezusa symbolizuje również duszą ludzką, która szuka zbawienia. Od XIV wieku wizerunek szczygłą miał również chronić przed chorobą. Kot – symbolizuje Diabła. Małpa – z racji na umiejętność naśladowania człowieka, małpa miała w tradycji chrześcijańskiej konotacje negatywne. Uważano, że „małpuje” Boga. Stąd na przedstawieniach symbolizuje Szatana. W scenach zwiastowania podobnie jak jabłko przypomina o grzechu pierworodnym. Barbara Tichy – jest historykiem sztuki, pracuje w Muzeum Narodowym w Warszawie Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #jednorożec #sztuka #kultura #średniowiecze #zwierzęta #muzeumnarodowe